Leon en Reinoud vertellen hoe je een voorste kruisband blessure kunt voorkomen en behandelen
Onze Leon zag onlangs in 12 dagen wel 14 mensen met een voorste kruisbandblessure. Een persoonlijk record, maar niet één om trots op te zijn. Want hoeveel vergelijkbare knieblessures zullen er nog volgen? En wat kunnen we doen om zulke knieklachten zoveel mogelijk te voorkomen?
Anne von Gleich vroeg dit namens het Kennisblog van Fysiosupplies aan Leon Meijer, sportfysiotherapeut en lid van ons team van knie fysiotherapeuten KNIIEsportief en zijn vaste samenwerkingspartner Reinoud Brouwer, orthopedisch chirurg in het Martini Ziekenhuis en onderdeel van het medische team van FC Groningen.
Momenteel zien jullie een toename in het aantal blessures. Wat zijn hier mogelijke oorzaken van?
Leon: “Knieblessures worden onder andere veroorzaakt door overbelasting, een gebrek aan focus en een drang om te presteren. Die situaties ontstaan vaak na de zomer- en winterstop. Dit jaar was er een nieuwe, extra lange pauze: corona. Veel mensen zijn zo blij dat ze eindelijk weer kunnen sporten dat ze gelijk vol gas gaan. Andere mensen zijn in de tussentijd fanatiek gaan hardlopen, zonder hier specifiek voor te trainen. Met een goede conditie alleen kom je er niet.”
Reinoud: “Die drang om te presteren zie ik vooral bij topsporters, zoals profvoetballers.
Een speler is vermoeid maar gaat tóch voor die laatste bal, waarna het acuut in de knie schiet. Vaak ligt de oorzaak bij verminderde neuromusculaire controle. Na een (zomer)stop kan je motorisch programma even ontregeld zijn, waardoor de prikkels niet goed binnenkomen. Veel sporters en trainers onderschatten dat. Ze beoordelen of iemand fit genoeg is, en hup, het oude trainingsschema wordt hervat. En zo kan het gebeuren dat iemand zomaar door zijn of haar knie zakt, zonder dat er contact is geweest met een andere speler of met de bal. Sterker nog: uit onderzoek blijkt dat de meeste kruisbandletsels non-contact zijn. ”
Door je knieën zakken op het sportveld of in de sportschool. Dat wil elke (top)sporter natuurlijk voorkomen. Hoe doe je dat?
Reinoud: “Inderdaad, voorkomen is beter dan genezen. En er zijn diverse onderzoeken die aantonen dat preventieve oefeningen helpen. Zo is er een Amerikaans onderzoek geweest onder 2000 vrouwelijke high school students. De helft kreeg preventieve oefeningen om kruisbandletsel te voorkomen, de andere helft niet. Het resultaat ligt wellicht voor de hand, maar de groep mét oefeningen kreeg significant minder blessures.”
Leon: “Dat resultaat heeft te maken met de focus en de mate van neuromusculaire controle. Als je oefeningen doet, ga je bewuster om met je lichaam. Je signaleert eerder of je een foute beweging maakt. Merkt het sneller als je vermoeid wordt. Mijn advies is dan ook, zowel aan professionele als recreatieve sporters: let goed op jezelf en anderen. Kijk niet alleen naar je uithoudingsvermogen en spiermassa, maar ook naar je techniek en de mate van controle die je over je lichaam hebt. Vraag waar nodig begeleiding aan een sportfysiotherapeut.”
Topsporters sporten nooit alleen. Ze zijn omringd door medespelers, trainers en vaak ook medici. Wat is hun rol?
Leon: “Sporters handvatten geven om weer op niveau te komen. Bij de een gaat dat sneller dan bij de ander. Inventariseer als trainer, liefst voordat het nieuwe seizoen begint, hoe jouw team ervoor staat. Ga met elkaar in gesprek en ontdek wie wat heeft gedaan. Gebruik ook alle beschikbare informatie van de fysiotherapeut. En de huisarts wil ik op het hart drukken om mensen met een ‘dikke knie’ meteen door te verwijzen naar de sportfysiotherapeut. Een dikke knie gaat meestal niet vanzelf over, dus onderschat het niet! Een bekende uitspraak van drs. Cor van der Hart is dan ook: ‘Het voorste kruisbandletsel is dé hartaanval van de knie’. Daarmee is alles gezegd.”
Er zijn vast mensen voor wie deze oproep te laat komt… Hoe pakken jullie de revalidatie van kruisbandblessures aan?
Reinoud: “Na meer dan 1000 voorste kruisbanden te hebben behandeld, durf ik te stellen dat de aanpak nooit helemaal hetzelfde is. Deze hangt af van de mate van beschadiging maar ook van de doelen en verwachtingen van de patiënt. Daarom gaan we eerst met elkaar in gesprek: wil iemand weer terug naar het hoogste niveau of zijn er ook andere opties? Gaan we wel of niet opereren en wat wordt het maximale inspanningsniveau na revalidatie? Want één ding is zeker: na een operatie kost het veel tijd om de nieuwe kruisband sterker te maken en een nieuwe beschadiging te voorkomen.”
Leon: “De aanpak varieert inderdaad per patiënt en per letsel. Sommige sporters zijn zo geschrokken van het letsel dat ze het veld niet meer op durven. Anderen zijn vastberaden om weer op hun oude niveau te komen. Natuurlijk gaan we daar dan samen alles aan doen. Maar hoewel er veel onderzoek gedaan is naar het kniegewricht, zowel qua preventie als behandeling, is er nog geen standaardprotocol. Dat houdt ons werk ook zo interessant!”
Wil je meer weten over fysiotherapie bij een voorste kruisbandblessure? Beluister dan de podcast waarin Leon Meijer in gesprek gaat met Reinoud Brouwer, zaalvoetbalster Esther van Toledo en veldvoetballer Gerben Gort.
